Missie geslaagd!

Deze blog gedurende het project wat in slaap gevallen, het project 'Op naar Vijf Ton allerminst! Kijk voor het hele proces op facebook. https://www.facebook.com/saab900vijfton/

Margraten American War Cemetery

Bezoek vlak voor 4 mei 2016: Netherlands American Cemetery and Memorial

En dan sta je stil

In de berm met hulp van een attente Golf oldtimer bezitter

Een huwelijk met een voertuig, kent net als een huwelijk tussen mensen zijn pieken en dalen. Soms gaat het weken, nee maanden goed, je rijdt en alles is rustig, een heerlijke samenwerking. Je accepteert kleine ongemakken, ten voordele van het grote geheel. En dan ineens komt er een kink in de kabel. Je denkt aanvankelijk nog dat het meevalt en BAM dan dan komt in een dag alles tegelijk.

Op weg naar de garage om de stuurinrichting toch nog een keer professioneel na te laten kijken - de kleine ergernis was te groot geworden om te negeren, er moest over gepraat worden - breekt nog onderweg de hendel van het knipperlicht af. Nu staan we al voor minstens twee gesprekken en reparaties, terwijl ik toch echt maar 300 meter van de garage woon.... "Moet dat nou...?" Bij de ABC in Wageningen weigert mevrouw daarna zonder uitleg over haar beweegredenen ineens 100% om te starten. "Gek, dat doet ze anders nooit", probeer ik nog bij de skeptisch kijkende monteur, die na 2 minuten ook zijn andere wenkbrauw optrekt als ook het vermogen van de oude accu er na twee startpogingen al de brui aan geeft.

De aangesleepte starthulp heeft geen effect. Er is iets anders mis, ze wil niet lopen. Met pijn en moeite krijgt de monteur haar uiteindelijk toch weer aan de praat, maar zonder het probleem te vinden. Ook het euvel met het stuurhuis wordt niet verholpen en ik keer met gedaald vertrouwen huiswaards. De volgende dag haal ik mijn (menselijke) vriendin op bij het station en bokt de motor  onderweg naar huis één keer. ..Schrikken, "WTF was dat?" De volgende dag echter, het vertrouwen  was al pover, komt ze bij een testritje volledig tot stilstand op het fietspad aan de Marijkeweg op een onhandige plek.En dan sta je stil...het is duidelijk echt mis. Even paniek, hoe krijg ik haar hier nu weer weg, maar een een attente oldtimer Golfbezitter helpt gelukkig mee haar in de berm te duwen.

Carl heeft altijd een bobine bij zich (en een reflecterende jas).

's Avonds komt Carl -ik-heb-altijd-een-bobine-bij-me- Verboom even kijken. Er blijkt geen levensvonk meer in het systeem te ontdekken. Mevrouw 900 is hersendood en wordt met een sleepje van Carl weer voor de deur gezet. Een lang, ongetwijfeld frustrerend maar hopelijk ook leuk zoekproces kan worden voorbereid. Het SAAB-forum wordt ingeschakeld, contacten gebeld en gesmst, de computer-uitlees-tool van zolder gehaald, meditatie kussens en de Haynes klaargelegd...wierookje aan en nu maar wachten op dieper inzicht...

<>


Wat ook lang stil bleef was deze blog. Acht maanden lang was er geen update, maar bepaald niet niet omdat er niks te vertellen viel. Ander werk had echter even voorrang. Dit jaar pik ik de boel weer op. Dat moet ook wel, want de teller stat op 486.000 km. Dit wordt het jaar van de 5 ton!

...tenminste als het lukt om mevrouw hier voor de deur weer tot leven te wekken....

Vogezen, mei 2015

Les-Rouges-Eaux 1

 .

Les-Rouges-Eaux 2

 .

Bruyeres

De archeologie van de Witte Dame: een bureauonderzoek

Wat zou er gebeuren als je archeologisch onderzoek niet uitvoert ergens in het landschap, of in een stad, of zelfs helemaal niet in de grond,  maar in plaats daarvan op een 'zichzelf verplaatsende plek', zoals....een Saab 900?

De archeologische opgraving van een Fort Transit

Fort Transit in opgraving. Bron: Univ.of York

Bijzonder genoeg blijkt dat niet zoveel te verschillen van graven in de grond, zo stelde een team archeologen van de Universiteit van Bristol vast in 2006. Bij wijze van experiment voltrokken zij  een 'opgraving' van een Fort Transit uit 1991. 'Opgraving' is een groot woord, want de Fort Transit werd voor de gelegenheid gewoon geparkeerd op het terrein van de universiteit en de archeologen voerden daar alle reguliere fasen van onderzoek op dezelfde manier uit als ze normaal zouden doen in het landschap: en met succes! Het bleek mogelijk klassiek stratigrafisch onderzoek te doen in lagen van de bus. Vele tientallen vondsten en sporen werden geïnventariseerd en geanalyseerd om een verhaal van de wagen te kunnen construeren. "Het onderzoek was een novum en groeide uit tot keerpunt in de  Britse archeologie", vertelde co-auteur en archeoloog Greg Bailey me recent. Kortom, ook voor een auto kun je een archeologisch onderzoek in de basis hetzelfde ontwerpen als voor elke andere situatie (zie onderaan het artikel voor meer informatie)

 

 De archeologie van de Witte Dame

Archeologie: zit er iets verstopt in het portier?

Waar brengt archeologisch bureauonderzoek ons als we het toepassen op de Witte Dame, mijn SAAB 900i uit 1992? Hier is de setting net anders dan die van de archeologen in Bristol: ik graaf de auto niet in een keer op, maar stukje bij beetje als resultaat van noodzakelijk onderhoud. Want archeologische opgraving is normaal niets anders dan voorzichtig slopen: wat je uit de grond haalt is daarna weg en dus is een vindplaats altijd 'kapot' als de archeologen vertrekken. Dit was ook het geval bij de Fort Transit, die aan het eind van het onderzoek volledig uit elkaar was gehaald en werd verschroot.

Ja, in de deur zit een hond...?

Dat is hier natuurlijk geen optie. Mijn doel is het halen van 500.000 km en daarom kunnen we alleen onderzoek doen dat de auto niet beschadigd, alleen 'in vivo' een biografie construeren. Ook lopen de onderzoeksfasen hier wat door elkaar, want bureauonderzoek doe je normaal in de archeologie vooraf aan al het andere - en zeker voordat je gaat graven -, maar bij de witte dame is er al een jaar lang veel aan opgravingswerk aan de auto gebeurd: wachten met noodzakelijke reparaties was immers geen optie en ook dat werk heeft al de nodige archeologische ontdekkingen opgeleverd. (Zie hiervoor de facebookpagina.) Toch voer ik vandaag alsnog regulier archeologisch bureauonderzoek uit, gewoon om te zien wat het toevoegt. Hieronder volgen de resultaten.

Saab 900 in Bunnik, 2013. Op de achtergrond een archeologisch onderzoek in progress.

Mythologie en oral history

Mijn SAAB 900 werd in 2013 aan me overgedragen met een aantal verhalen die we kunnen zien als de levende folklore of mythologie rondom ons object van onderzoek. Ik noem ze "mythes", omdat het verhalen zijn waarvan ik op dit moment niet met zekerheid kan zeggen of ze kloppen. Ik heb Walter gevraagd het nog eens in een email op te sommen voor me. Hieronder volgt zijn relaas, in mijn woorden.

Volgens Walter is de auto vóór hij hem kocht in bezit geweest van verschillende advocaten en mogelijk een heuse rechter. Of dit echt waar is, weten we natuurlijk nog niet en daarom is het ook onderdeel van de mythologie rond deze auto. Wel zeker lijkt dat de eigenaar direct vóór Walter rechten studeerde. (Omdat deze informatie uit eerste hand bij Walter kwam, is het al bijna geen mythe meer.)  Nu had deze rechtenstudent al een andere Saab, een rode sedan om precies te zijn, maar hij kocht de witte om deze tot een Aero om te bouwen. Zover ik heb begrepen heb is een Aero een typeaanduiding voor een 900 variant in sportuitvoering, met betere prestaties, wegligging en een andere look look. Aero's zijn tot op de dag van vandaag gewild en het is met ombouwkits mogelijk om van een 'gewone SAAB 900' een Aero te maken. Toch ging dit plan niet door en verkocht de eigenaar de auto na korte tijd al door aan Walter.

Over de eigenaren vóór deze man was minder bekend bij Walter. Er is mogelijk sprake van een eigenaar in Amsterdam die de auto maar kort heeft gehad en daarvoor zou de auto langere tijd in bezit geweest zijn van een en dezelfde persoon, die de meeste kilometers heeft gemaakt en op en neer pendelde tussen Leeuwarden en Amsterdam. Hoewel hij het in zijn email niet herhaald, meen ik zelf dat Walter eerder een aantal van 6 jaar heeft genoemd, maar misschien heb ik dat zelf verzonnen. Hoe dan ook, hier houdt de oral history van de auto op, want meer informatie is niet voorhanden.
 

Onderzoek in de historie

Afschrift van de RDW kentekenregistratie

Het leuke aan contemporaine archeologie -want daar hebben we het hier over- is dat er vaak meerdere (internet)bronnen beschikbaar zijn. In dit geval gebruiken we die om een biografie van de auto te schrijven.

Zo geeft de online kenteken- en voertuigregistratie van de RDW informatie over het aantal eigenaren. Dat is in dit geval 5 stuks, waarvan ikzelf en Walter en Janneke dus de laatste 2 zijn. Dat betekent dat er nog 3 eigenaren zijn op te sporen.

De tweede en meeste belangrijke bron voor het bronnenonderzoek is het archief met de onderhoudshistorie van de auto, voor zover overgeleverd. De historie bestaat in dit geval uit een gescheurd blauw plastic mapje van het merk 'corporate express premium' met een verzameling aan facturen en keuringsrapporten. Het overzicht is in dit geval zeer onvolledig: de historie gaat slechts terug tot 2009 en toen was de auto al zeventien jaar oud.

De oudste factuur in de historie.

De oudste facturen

De oudste factuur in de historie is een bon voor een oliewissel bij een filiaal van KwikFit in Hoorn en is voldaan op 31 juli 2009. Het betreft een oliewissel 10W40 olie voor 64,99 euro, uitgevoerd door de heer A. Noordergraaf. Tot mijn grote verrassing zie ik nu pas dat het adres van de klant ook gewoon op de bon staat. Dat is natuurlijk fantastisch, want misschien heb ik daarmee eigenaar 3 van 5 meteen al gevonden: wordt vervolgd.

Wat deze oudste factuur verder aangaat is vooral relevant dat de km-stand op dat moment 360000 km was, waarschijnlijk een afgeronde opname. De auto heeft dus in de afgelopen 6 jaar tot en met augustus 2014 ongeveer 98.000 km gelopen.

Ook de volgende factuur geeft een nieuw stuk informatie voor de biografie van de auto. Deze is van 25 augustus 2009 en betreft de aanschaf van een benzinepomp bij Auto Demontage en Revisiebedrijf Elferink BV. Aan de prijs van 65,- euro te zien, betreft het een tweedehands pomp. Opnieuw is de factuur gericht aan dezelfde eigenaar in Hoorn. Elferink is een gerenommeerde handelaar in tweedehands SAAB onderdelen uit Enter, Overijssel. Dat de toenmalige eigenaar Elferink heeft weten te vinden, doet vermoeden dat hij enigszins thuis was in het SAAB wereldje en bovendien niet bang was om om zelf te klussen. Dit wordt bevestigd door de volgende factuur, betaald op 11 september 2009, opnieuw uitgeschreven door Elferink BV aan dezelfde eigenaar. Dit keer betreft het de aanschaf van een ABS sensor. De auto heeft in de periode tussen deze facturen maar 150 km gelopen.

Een geografische sprong

Autobedrijf Wijlhuizen in Ooij in 2009. Bron: Google Earth.

De vierde factuur in de historie is van 12 december 2009. Opvallend is de geografische verplaatsing die zich dan voltrekt, want deze rekening voor het aanvullen van een liter transmissieolie is uitgeschreven door Saab Centre Gol in Veenendaal. Dit lijkt er er op te wijzen dat de auto vanaf dit moment bij een nieuwe eigenaar is aangekomen. De factuur vermeldt alleen een klantnummer, maar de datum komt overeen met de informatie van Walter, die de auto eind 2009 heeft overgenomen. Dit betekent ook dat alle facturen die nu volgen in de historie van reparaties zijn die door hen aanbesteed moeten zijn.

De garage voor het reguliere onderhoud wordt vanaf 2010 Autobedrijf Wijlhuizen in Ooij, dat in april  mag aanvangen met een eerste grote beurt aan deze Saab. Wijlhuizen factureert en noteert het volgende:

• Wisselen Motorolie 5W40
• Koelvloeistof aanvullen
• Klein materiaal
• Oliefilter
• Luchtfilter
• Bougie NGK 4x
• Banden, twee stuks 185-65-15
• Diverse vacuümslangen
• Rotor en verdelerkap
• en arbeid voor 192 euro exclusief BTW
• km stand 372.378

Vanaf hier krijgt Wijlhuizen ongeveer twee keer per jaar de kans een factuur uit te schrijven. De volgende facturen zijn achtereenvolgens:

• Juli 2010 - o.a lassen van de uitlaat - km-stand 378.030
• Oktober 2010 - kleine beurt en o.a. vervangen van 2 v-snaren - km-stand 382.959
• Februari 2011 - o.a. vervangen van de radiator - km-stand 389.337
• Mei 2011 - grote beurt - km-stand 394.990

Dan volgt een opvallend andere factuur van Lukkien Autobekleding uit Apeldoorn voor het vervangen van de hemelbekleding op 26 augustus, 2011, direct gevolgd door een RDW Keuringsrapport van 18 oktober 2011, opnieuw van Wijlhuizen. Dit is het eerste keuringsrapport dat in de historie bewaard is gebleven. De auto komt met wat reparaties door de APK, waarvoor Wijlhuizen op 6 oktober ook weer een factuur schrijft. De kilometerstand is nu 405.148 km.

• In januari 2012 koopt Walter zelf een set nieuwe bougiekabels bij Elferink BV.
• Februari 2012 - Wijlhuizen maakt de stuurstang gangbaar - km-stand 419.231
• In mei 2012 zet KwikFit Wageningen twee nieuwe dempers in de uitlaat km-stand 420.200 
• September 2012 -Laatste APK bij Wijlhuizen voor Walter en grote beurt en installatie van tweedehands remblokken bij de voorwielen - km-stand 428.070
• December 2012 - laatste beurt bij Wijlhuizen waarbij nog een fuseekogel werd vervangen km-stand 411.110

Op 9 februari 2013 neem ik de auto over en gaat historie over in contemporaine actualiteit. 

Conclusies

Wat valt er van dit onderzoek nu te leren? Stiekum aardig wat nieuwe zaken.

Over de vorige eigenaren

 Het eerste en belangrijkste is dat ik tot vandaag had aangenomen dat de historie alleen de periode van de laatste eigenaar besloeg. Dat blijkt echter niet zo. De gevolgen zijn fortuinlijk te noemen, want ik kan nu herleiden dat de naam die Walter me al eens genoemd had is een andere dan die op de eerste factuur van KwikFit uit 2009. Dit betekent dat we op basis van de RDW gegevens en de historie nu zijn van 4 van de 5 vorige eigenaren: we naderen een complete autobiografie!


Daarnaast zijn er nog zaken te herleiden -of speculeren- over de vorige eigenaren. Uit de facturen weten we nu dat de tweede eigenaar in de gemeente Hoorn woonde en verantwoordelijk was voor de uitvoering van een aantal reparaties, waarbij hij soms zelf klussen uitvoerde. De benzinepomp en BS sensor werden door hem zelf vervangen.  Als we aannemen dat tweede eigenaar al zijn facturen toevoegde aan de historie kan dit betekenen dat ook hij de auto slechts een paar maanden in bezit had: ook dit noemde Walter in de door hem overgedragen oral history. Omdat deze eigenaar historie overdroeg en zelf reparaties uitvoerde geeft dit bovendien de schijn dat het iemand is met ervaring met, en liefde voor oude auto's.

De facturen zeggen ook iets over de derde eigenaar, die van de 900 een Aero wilde maken: ook deze eigenaar blijkt maar enkele maanden eigenaar van de auto te zijn geweest. Ook dit is wederom in lijn met wat Walter hier al over vertelde.

Wat ook opvalt is dat wat er niet is: de historie van de eerste 18 jaar. Dit zegt iets mogelijk iets over de manier waarop de eerste eigenaar de auto zag. Onwillekeurig breng ik het in verband met de uitvoering van deze auto: de meest basic variant zonder automaat, zonder airco en zelfs zonder elektrische ramen. Dit geeft de indruk dat de eerste eigenaar een nuchtere kijk op de zaak had en voor een groot deel zeer pragmatisch omging met dit gebruiksvoorwerp. "Hij moest het doen" dat was het belangrijkste en historie verzamelen had mogelijk geen prioriteit. Uiteraard is dit alles volledige speculatie, maar wel aardig straks te controleren of het klopt. 

Verbruik en onderhoud

Uit de gegevens zijn ook conclusies te trekken over technische zaken en verbruik. Aardig is het om vast te stellen is dat de 900 in de eerste 18 jaar van zijn bestaan (tot 2010) gemiddeld 20.000 km per jaar aflegde en in de laatste vier jaar 19.000 km per jaar. Het verbruik is dus gemiddeld al 22 jaar vrij constant, een teken dat met deze auto altijd echt gereden is.

Tot slot kunnen we met een gerust hart vaststellen dat Walter en Janneke de auto zeer goed onderhielden en diverse reparaties lieten uitvoeren met elk jaar bovendien een grote en een kleine beurt. De grootste reparaties zijn de vervangen radiator, de hemel en de volledige uitlaat die nog vlak voor de verkoop aan mij werd gewisseld ("oef" zegt de man met de kleine archeologenbeurs). Opvallende reparaties zijn het 'weer gangbaar maken van de stuurstang' en 'installatie van gebruikte remblokken'. Hoe kan een stuurpen niet gangbaar zijn? En het installeren van gebruikte remblokken wijkt af met het beeld dat Walter verder altijd nieuwe onderdelen liet plaatsen. In dit geval kunnen we Walter gewoon nog eens vragen hoe dat zat.

En hoe zit het met de vondsten in de auto? 

Na afronden van een bureauonderzoek gaan archeologen over tot veldonderzoek, maar zoals gezegd lopen de archeologische onderzoeksfasen in dit project wat door elkaar: ik heb al wat 'gegraven' in de auto er zijn al vondsten gedaan. Maar met de kennis uit het bovenstaande kan ik in een volgend artikel kan ik die vondsten nu veel makkelijk duiden.

Verder lezen

Lees meer over het In Transit project van John Schofield, Greg Bailey, Cassie Newland en Anna McWilliams of klik hier voor de biografische video-impressie van Greg Bailey van de opgraving van de Fort Transit.

Oorspronkelijk zijn we Skoda fans

Walter en Janneke bij hun oude auto. Links hun huidige 5-deurs groene.

Terug naar het begin, deel 1: Walter en Janneke

Ik ontmoet Walter en Janneke voor een interview in hun tuin in een rustige groene wijk van Wageningen. Terwijl Walter (34) in de keuken op zoek gaat naar wat te drinken, begint Janneke (33) het verhaal over hun Saab 900 die zij drie jaar hebben gereden.

"Pas na de aanschaf van ‘de Witte Dame’ ben ik het merk SAAB echt gaan waarderen..."

“Eigenlijk was het ongeluk de reden om voor Saab te kiezen” begint zij. Verder dan dat komt ze even niet, want er klinkt gehuil uit de babyfoon. Terwijl Janneke boven gaat kijken bij hun dochtertje zet Walter een grote fles witbier op tafel. “Wij zijn oorspronkelijk Skoda fans”, vervolgt hij. “Onze eerste auto was een Skoda Rapid Coupe, een geweldige wagen. Daar hebben we veel plezier van gehad, overal naar toe gereden waar we maar wilden. Maar goed, uiteindelijk vonden we hem niet betrouwbaar genoeg. We hebben hem gestald bij mijn schoonouders en zijn overgegaan naar de Skoda Favorit. Ook daar prettig in gereden hoor …dat wil zeggen tot het ongeluk.” In 2009  reden Walter en Janneke op een eerste vakantiedag richting Oost-Europa op de snelweg bij Oberhausen in de regen toen er plotseling hard werd geremd. Walter remde ook, maar de auto schoot gewoon door. “Het was die vreemde ervaring van die paar seconden dat je vol op de rem staat, je voorganger met te grote snelheid op je af ziet komen en je weet dat er niks is wat je nog kan doen.” De Favorit was total loss, maar gelukkig waren er geen persoonlijke ongelukken. Walter had alleen de afdruk van de contactsleutel nog dagen in zijn knie staan.  

Janneke komt er weer bij zitten: “We wilden na het ongeluk gewoon snel een nieuwe auto hebben om  de vakantie voort te zetten. We hebben toen exact dezelfde Skoda Favorit nog een keer aangeschaft.” - “Zelfs in dezelfde kleur”, vult Walter aan. “Maar dat was echt een miskoop”, gaat Janneke verder, “We zijn gewoon opgelicht met die wagen. Na drie maanden kreeg Walter een nieuwe baan waarvoor hij moest pendelen, maar daarvoor was die auto echt niet geschikt. Dus moesten we weer op zoek. We wilden vooral een veilige auto en ik had mijn zinnen gezet op een Volvo 240 estate. Walter zag meer in Saab.” Walter: “Omdat ik nu eenmaal degene was die er het meest in zou gaan rijden had mijn stem meer gewicht in de beslissing . Grappig genoeg had ik op dat moment eigenlijk nog heel weinig met het merk. Ik kende ze van vroeger, maar had nooit de droom gehad er een te rijden. Maar ik vond ze wel mooi en bijzonder, vooral de 900, en toen de beslissing eenmaal rond was dat het een Saab zou worden ben ik direct lid geworden van het Saabforum om me verder te verdiepen. Pas na de aanschaf van onze eerste 900 ben ik het merk echt gaan waarderen. Ook de kleine heeft nu een authentieke Saab hobbelwagen."

De 'Witte Dame'

Opnieuw geluid uit de babyfoon – Janneke zuchtend: “Ze lag te laat op bed vandaag”, en ze glipt weg. Walter: “Op het Saab forum kwamen we in contact met een man die twee 900’s had staan en hij moest er één kwijt. Ik ben afgereisd naar Friesland om de wagen te bekijken. De testrit was, tja, dat was echt…hoe moet ik dat nou zeggen…” – Walter zoekt naar het juist woord en probeert een aantal woorden uit. Het is duidelijk dat hij het belangrijk vind dit correct uit te drukken – “Ja, noem het maar vorstelijk, ik ervoer het als vorstelijk om in die auto te rijden.  Wij waren natuurlijk alleen die Oosteuropese degelijkheid van Skoda gewend, dit was…dit was gewoon zo enorm anders.”

"Ik ervoer het als vorstelijk om in die auto te rijden..."

Op weg naar huis was de beslissing eigenlijk al gevallen en de week er op liet Walter zich bij het station van Heerenveen  ophalen voor de overdracht van de auto die zij 'de Witte Dame' zouden dopen. “Ook dat was een avontuur. Het was al donker toen ik met de trein aankwam en ik toen moest ik in een auto die nog niet van mij was achter de eigenaar aan door de voor hem wel bekende Friese polders scheuren naar het postkantoor, mijn ogen strak gefocussed op die twee rode lichtjes voor me, om ze niet kwijt te raken, maar ook niet tegenaan te rijden. Daarna vond de verkoop plaats, maar voor welk bedrag wil hij niet zeggen: “Dat is een zaak tussen koper en verkoper.” Ook de weg naar huis herinner ik me nog goed. Alleen op die donkere wegen, een tocht van 150 km van Heerenveen naar Wageningen, met die voor mij toen fascinerende lichtjes op de panelen en het dashboard. Het voelde  majestueus. En het schijnsel van de koplampen op die donkere weg,  joh, je kon tenminste echt wat zien…in vergelijking met Skoda dan, hè. Op de lege snelweg heb ik hem nog even getest, ik zal maar niet zeggen hoe hard, maar zeg maar tot het check engine lampje aanging. Dat bleef daarna nog een kwartier knipperen, dus dat heb ik wijselijk maar niet vaker gedaan.” 

Een Pelgrimstocht naar Trollhättan

In Trollhättan bij de SAAB fabriek in 2011

Terwijl Janneke weer aanschuift vult Walter de glazen met ‘Blanchede Namur’ witbier.  “Voor mij houdt het besef van iets wat ik koop niet op bij de plek waar ik het gekocht heb”, vertelt hij. “Neem nou dit bier, het is niet alleen bier uit een winkel en dat is het: ik wil ook weten waar het gemaakt is. En ook hoe. Ik ben uit die interesse ook bij verschillende brouwerijen geweest, dat vind ik leuk. Om dezelfde reden zijn we met de Rapid in 2006 ook naar de Skoda fabriek in Mlada Boleslav in Tsechië gereden. Toen we in 2011 naar Zweden gingen lag voor de hand hetzelfde te doen met de Saab.” Janneke: “Ja, je zou het een pelgrimstocht kunnen noemen, maar eigenlijk was het min of meer toeval. We volgden vooral het weer. In het westen van Zweden was het toen beter weer dan in het oosten, daarom zijn we naar het westen  gereden.  Dan kan je Trolhättan natuurlijk niet zomaar voorbij rijden als liefhebber en vooral het Saab museum leek ons erg interessant. We zijn daarna ook bij de fabriek gaan kijken, die we op goed geluk hebben gevonden. We reden gewoon wat rond tot we de borden zagen langs de weg richting de fabriek. Maar om nu te zeggen dat het zo speciaal was, nee. Walter hoe vond jij dat?” “Nee inderdaad, we reden gewoon tot aan het hek en dan sta je daar. Uiteraard hebben we foto’s gemaakt, maar in feite is er niet zoveel te zien. Janneke: “De fabriek was gek genoeg ook nog min of meer in bedrijf. Het was nog maar net na het faillissement. Het slecht weer, dus we zijn al snel weer verder gereden.” Walter: “Maar goed, de Witte Dame is wel mooi bij haar geboortegrond terug geweest, dus dat hoef jij nu niet meer te doen!” 

"Één keer hebben we er minstens 250 kilo laminaat mee vervoerd"

Praatjes en vrachtjes

W&J fotografeerden een km stand van 4 ton op 15 juli 2011

“Het leuke aan de 900 is dat je snel een gesprek hebt” vertelt Walter dan. “Vorige week nog, bij het tanken zegt de onbekende man naast me uit het niks: ‘Nou succes met je betrouwbare Zweed’. Dat soort voorbeelden heb ik legio.” Janneke: “En dat gebeurt op de meest onverwachte momenten. Vroeger toen we nog in de Heerenstraat woonden stond de 900 altijd geparkeerd naast politiebureau Rustenburg, 400 m verderop. Op een avond om half één ging de deurbel en stond er politie voor de deur:  ‘Bent u eigenaar van een witte Saab, want in dat geval staan uw lampen nog aan.’Dat is toch geweldig!?” Walter: “Maar als je nog andere sterke verhalen wilt horen dan zitten die vooral in wat we er mee vervoerd hebben. De fameuze laadruimte behoeft geen toelichting. Één keer hebben we er minstens 250 kilo laminaat mee vervoerd. Een andere keer 1,5 kuub haardhout. Bizar toch dat dat gewoon kan.  Alles paste er altijd in, soms was je dingen gewoon kwijt omdat de achterbak zo groot was. Ik ben Saab echt gaan waarderen om dat soort details. Eerst is er die bijzondere vormgeving, maar daaronder zit dan een ontzettend praktisch vormgegeven techniek. Vind het alleen jammer dat ik er nooit toe gekomen ben er een keer in te slapen, daar is de achterbak namelijk uitermate geschikt voor.” 

Overdracht

Toch moest de Witte Dame uiteindelijk wijken voor een andere auto. Het paar is het merk voorlopig trouw gebleven want aan de weg prijkt nu een eucalyptus groene 900 uit 1993. Met de komst van de kleine moest de witte driedeurs wijken voor de groene vijfdeurs, wel zo handig met een kinderzitje/maxi-cosi . Maar uit eerdere gesprekken weet ik dat ze de witte nog steeds wel eens missen. Gelukkig staat hij nog steeds in dezelfde stad, maar dan een paar kilometer verderop. Als de auteur hem niet gekocht had, was hij waarschijnlijk naar de sloper gegaan. Walter: “Tien jaar geleden was een 900 ineens heel erg hip. Heel de Amsterdamse grachtengordel stond er mee vol. Ze werden zelfs uit Italie geïmporteerd. En toen was de rage voorbij en nu is de markt verzadigd. Ze worden ook veel vaker naar de sloop gebracht. Het is niet anders.”

Aan het eind van het interview stelt Walter ineens zelf een vraag: “Als je nu onbeperkt budget had, wat zou je dan nu kiezen voor auto?” Hij geeft zelf als eerste antwoord en dan blijkt het stel toch niet helemaal merkvast: “Ik denk dat ik dan toch voor een Tatra 603 zou gaan. Tsjechoslowaakse luxewagen uit de jaren zeventig. Luchtgekoelde V8 achterin. Guilty pleasure? Een Daimler Double Six. . Met van die benzinevulopeningen aan beide zijden zodat je nooit meer fout aan de pomp staat. Wie dat bedacht heeft, dat is toch geweldig!” Janneke zou gaan voor een Porsche 911. Maar dan van het oudere type. Niet zo’n foute moderne.

En de auteur? Voor mij geen andere auto nu, want wij zijn op weg naar vijf ton! Maar een garage en zeeën van tijd om te klussen? Dat zou geweldig zijn!  <

><

Space, place, time 

• Eigenaarschap: december 2009 tot 2 februari 2013
• 4e eigenaar
• Eerst bekende kilometerstand: 372.378 kilometer
• Timemark: 400.000 km op 15-7-2011
• Placemark: Wageningen - Trollhättan in vogelvlucht 818 km, over de weg 1119 km

Op naar vijf ton...?

Het voorjaar van 2013 vormde de start van een nieuw avontuur. De vraag werd gesteld of ik interesse had in het overnemen van een auto. Niet 'zomaar een auto', maar een witte Saab 900 uit 1992, de 'compacte luxeauto' van weleer en - het mag best hardop gezegd - het vervoersmiddel van dokters en advocaten eind vorige eeuw bij uitstek. Nu in de aanbieding voor iets meer dan 400 euro. Het enige snel overwonnen twijfelpunt: de auto had meer dan 430.000 kilometer gelopen.

Toch, vanaf de koop stond een ding voor me vast: als ik als arme archeoloog dan echt ging investeren in het idiote bedrag van 50 euro per maand wegenbelasting, een verbruik van 1 op 12 en onbekende maar waarschijnlijk torenhoge verwachtte jaarlijkse onderhoud- en APK kosten, dan moest dit meer worden dan gewoon de volgende auto in de lijst. Dit was tenslotte erfgoed (!?) en erfgoed vraagt als altijd om weloverwogen keuzes en bovenal om respect! Tot dat moment had ik de motorkap van mijn vorige auto's hooguit één keer open gedaan en daarna snel weer dicht, maar als ik dit 'ding' echt wilde rijden, dan moest ik onvermijdelijk veel zelf gaan doen wat reparaties en onderhoud betreft. Een gedachte die me als complete autoleek zowel met enthousiasme als huiver vervulde...en beide zeer terecht zoals al snel zou blijken.

Maar naast de keuzes over eigen onderhoud zou nog iets anders centraal moeten staan. Als erfgoedwerker in de archeologie begaf ik me met deze aankoop op het totaal onbekende terrein van het mobiel erfgoed. De keuze voor deze auto zou alleen waardevol zijn als het de start werd van een onderzoek naar de betekenis van mobiel erfgoed in mijn eigen leven en het leven van de mensen om me heen. Welke boodschappen en schatten liggen er verborgen in het rijden van een 20 jaar oud benzineslurpend gevaarte? Welkom bij het verhaal van zomaar een Saab 900.